Proces wdrażania strategii społecznej odpowiedzialności biznesu oparty jest na modelu W. E. Deminga – PDCA (Plan-Do-Check-Act). Może on przebiegać w sposób mniej lub bardziej sformalizowany (zależne jest to od kultury, wielkości i rodzaju organizacji), jednak najważniejsze jest przeprowadzenie przez zarządzających procesu myślowego oraz świadome skonkretyzowanie celów i ciągłe monitorowanie działań.
Etapy wdrażania CSR1 w małych i średnich firmach:
a) Planuj (Plan)
Etap I: Określenie kontekstu, priorytetów, szans i ryzyka oraz zainteresowanych stron
Etap II: Dialog z interesariuszami
Etap III: Analiza wyników i wybór obszarów do pogłębionej analizy
Etap IV: Analiza i ocena ryzyka
b) Wdróż (Do)
Etap V: Ustalenie niezbędnych działań, procedur i celów
Etap VI: Zakomunikowanie wyników i celów
c) Wdróż (Do)/Sprawdź (Check)
Etap VII: Wdrożenie systemu
d) Sprawdź (Check)/Doskonal (Act)
Etap VIII: Zarządzanie (PDCA)
Pierwszym podstawowym krokiem w procesie wdrażania strategii CSR jest określenie kontekstu biznesowego CSR dla danej organizacji. Zarządzający powinni ustalić, co rozumieją pod pojęciem CSR i jakie działania uznane zostaną za odpowiedzialne z punktu widzenia wszystkich zainteresowanych. W tym etapie należy również zdefiniować obszary tematyczne. W tym zakresie można powołać się na założenia normy ISO 26000, która wymienia następujące obszary refleksji: Ład Organizacyjny, Prawa Człowieka, Praktyki/Aspekty Pracownicze, Środowisko, Etyka Biznesu, Kwestie związane z Klientami/Konsumentami oraz Rozwój Społeczny. Pierwszy etap to również określenie interesariuszy, którymi będą wszyscy ci, na których organizacja swoimi działaniami wpływa, a także ci, którzy wywierają wpływ na organizację. Zazwyczaj wymienia się tu głównie udziałowców, pracowników, partnerów, dostawców, klientów, społeczność lokalną oraz środowisko. Nie należy zapominać również o analizie priorytetów, szans i poziomu ryzyka.
Drugi etap wdrażania koncepcji CSR polega na nawiązaniu dialogu z interesariuszami. Warto zorganizować spotkanie informacyjne, podczas którego przedstawione zostaną następujące kwestie: powód i tematyka spotkania, zakres działalności organizacji, podstawowe informacje dotyczące wyrobów lub usług oferowanych przez organizację oraz ich wpływ na aspekty społeczne i środowiskowe, misja, wizja lub polityka i cele, oczekiwania wobec interesariuszy, a także przedstawienie dalszych kroków w procesie dialogu. Spotkanie takie ma na celu wyjaśnienie podejścia danego przedsiębiorstwa do CSR oraz poznanie opinii interesariuszy i wskazanie przez nich pozytywnych i negatywnych praktyk w działalności organizacji.
Trzeci etap dotyczy wybrania priorytetowych obszarów CSR do zarządzania. Chodzi tu głównie o ustalenie wspólnych obszarów (zarówno szans jak i zagrożeń) najbardziej istotnych dla organizacji i interesariuszy, a także obszarów, w których dają się zaobserwować różnice priorytetów. W tym celu dobrze jest zorganizować kolejne spotkanie z interesariuszami.
Kolejny etap to dogłębna ocena ryzyka i szans w działaniach/procesach. Po odbyciu powyższych spotkań organizacja powinna mieć już pojęcie o stanowisku i oczekiwaniach interesariuszy – co do dialogu i współpracy, a także co do wpływu działalności organizacji na społeczeństwo i środowisko. Zarządzanie musi być procesem świadomym. Należy przeprowadzić dokładną analizę obszarów pod kątem zaangażowania interesariuszy oraz rozbieżności interesów obydwu stron i odpowiedzieć na pytania o wpływ danego obszaru na podniesienie konkurencyjności oraz na istniejące szanse i ryzyko.
Piątym krokiem jest ustalenie niezbędnych celów, działań i procedur. W tym etapie należy ustalić i spisać główne zasady polityki zrównoważonego rozwoju oraz kierunki doskonalenia określone dla danej firmy, zatwierdzić cele i programy ustalone wcześniej, określenie procedur zarządzania CSR, prowadzić nadzór nad konkretnymi procesami oraz monitorować wyniki, a także podejmować działania zapobiegawcze i korygujące w przypadku, gdy zaplanowane efekty nie zostaną osiągnięte.
Następnie ma miejsce etap szósty, w którym następuje zakomunikowanie wyników analiz i celów CSR. Informację dotyczącą ustalonych celów i osiągniętych wyników należy przekazać pracownikom organizacji, interesariuszom biorącym udział w procesie oraz wszystkim pozostałym zainteresowanym. Najpierw należy skoncentrować się na komunikacji wewnętrznej, a następnie zewnętrznej. Komunikacja zewnętrzna może odbywać się za pośrednictwem Internetu poprzez umieszczenie informacji na stronie WWW, poprzez organizowanie konferencji czy wysyłanie listów.
Etapem kolejnym jest wdrożenie systemu. Nie jest to jednak odrębny proces, bowiem poprzednie etapy zawierały działania, które mogą być uznane za projekt wdrożeniowy. Jest to etap, w którym ma miejsce tzw. zakorzenienie systemu. Teraz najważniejsze będzie stałe monitorowanie wyników i stosowanych praktyk, podejmowanie działań zapobiegawczych i korygujących, przeprowadzanie audytów wewnętrznych oraz kontynuowanie dialogu z interesariuszami.
Ostatnim etapem procesu implementacji CSR jest zarządzanie (PDCA). Głównymi działaniami będą: monitorowanie realizacji celów i rozwoju, ciągła aktualizacja oceny szans i ryzyka oraz ocena poziomu skuteczności wdrożonego systemu i przyjętej polityki.
Przedstawiony powyżej model ma na celu zobrazowanie przebiegu całego procesu określania i implementacji społecznej odpowiedzialności biznesu. Jest to bardzo ogólny obraz i może wyglądać to troszkę inaczej w różnych organizacjach. Małe i średnie przedsiębiorstwa powinny w pierwszej kolejności określić własny kontekst CSR, zdefiniować grupę interesariuszy i określić najważniejsze obszary współpracy, następnie wybrać sposób doskonalenia firmy w ustalonych obszarach i sformułować jasne cele, a także określić ich sposób realizacji. Ostatnim etapem będzie zarządzanie wynikami.
1 http://www.mg.gov.pl/files/upload/7904/podrecznik.pdf